1. Τι είναι τα κονδυλώματα;
Τα κονδυλώματα είναι μονήρεις ή πολλαπλές βλάβες που παρουσιάζονται με διάφορες μορφές. Συνήθως πρόκειται για ερυθρές ή καφέ βλατίδες σαν ελιές, σε κάποιες όμως περιπτώσεις μπορεί να εμφανίζονται σαν μεγάλες πλάκες, ή να συρρέουν και να δημιουργούν σχηματισμούς σαν τσαμπιά από σταφύλι. Οι βλάβες συνήθως είναι μαλακές και ασυπτωματικές.
2. Που εντοπίζονται;
Οι συχνότερες θέσεις εντοπισμού είναι το πέος ,τα μικρά και τα μεγάλα χείλη του αιδοίου, σπανιότερα δε η ουρήθρα, ο κόλπος, ο τράχηλος και η περιπρωκτική περιοχή.
3. Από τι προκαλούνται;
Τα κονδυλώματα οφείλονται στο ιό HPV. Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 100 τύποι του ιού αυτού. Οι τύποι αυτοί προκαλούν διάφορες βλάβες στο δέρμα και στους βλεννογόνους του ανθρώπου περίπου 40 όμως τύποι προσβάλλουν το κατώτερο γεννητικό σύστημα και την πρωκτογεννητική χώρα. Η μόλυνση του επιθηλίου της γεννητικής περιοχής από τον ιό έχει ως αποτέλεσμα την εκδήλωση κλινικής, υποκλινικής ή λανθάνουσας νόσου.
Κλινική νόσος είναι η ύπαρξη οποιασδήποτε ορατής βλάβης με γυμνό μάτι. Υποκλινική νόσος είναι η βλάβη που είναι ορατή μόνο με τεχνική βοήθεια(κολποσκόπιο, μικροσκόπιο). Υποψία υποκλινικής νόσου στον τράχηλο της μήτρας τίθεται συχνά με το τεστ Παπανικολάου. Λανθάνουσα είναι η νόσος που δεν ανευρίσκεται ούτε κλινική ούτε υποκλινική αλλοίωση και βρίσκουμε μόνο το DNA του ιού με ειδική μέθοδο στο εργαστήριο που λέγεται PCR.
4. Είναι όλοι οι τύποι HPV το ίδιο επικίνδυνοι;
Από τους περίπου 40 τύπους HPV που προσβάλλουν την γεννητική περιοχή οι τύποι 6 και 11 που συνηθέστερα προκαλούν τα κονδυλώματα είναι¨ χαμηλού κινδύνου¨, ενώ οι τύποι 16,18, 31 και 45 είναι ¨υψηλού κινδύνου¨, και μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο. Στην πράξη τα πράγματα είναι πιο περίπλοκα γιατί συχνά σε έναν ασθενή συνυπάρχουν περισσότεροι του ενός τύποι.
5. Πως βρέθηκε σε εμένα ο ιός;
Στις περισσότερες περιπτώσεις εκτός σπανίων εξαιρέσεων ο ιός HPV μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή. Εντούτοις κι άλλοι τρόποι μετάδοσης πρέπει να λαβάνονται υπόψιν όπως η άμεση επαφή με τα χέρια και η έμμεση μετάδοση.
6. Ποιος με κόλλησε;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο να βρεθεί η πηγή του ιού. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο ιός μπορεί να μεταφερθεί και από ασθενή ο οποιός έχει υποκλινική ή λανθάνουσα νόσο, από κάποιον δηλαδή που δεν έχει καμία εμφανή βλάβη άρα μπορεί κι ο ίδιος να μην γνωρίζει ότι έχει τον ιό.
Επιπλέον ο χρόνος επώασης, δηλαδή ο χρόνος που μεσολαβεί από την στιγμή που κάποιος κολλάει μέχρι να εκδηλώσει βλάβες, ποικίλει πάρα πολύ. Συνήθως είναι μερικοί μήνες υπάρχουν όμως περιπτώσεις που κονδυλώματα εμφανίστηκαν χρόνια μετά την επαφή με τον ιό.
7. Πόσο εύκολο είναι να κολλήσω;
Περίπου το 60% των ατόμων που έρχονται σε σεξουαλική επαφή με κάποιον που έχει κονδυλώματα παρουσιάζει κλινική μόλυνση αργότερα. Οι υποκλινικές και οι λανθάνουσες βλάβες μπορεί να είναι το ίδιο μολυσματικές και ογκογόνες όπως οι κλινικές.
8. Η χρήση προφυλακτικού προσφέρει προστασία;
Η προστασία από το προφυλακτικό είναι περιορισμένη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι καλύπτεται μόνο περιορισμένη επιφάνεια της γεννητικής περιοχής μεταξύ δύο συντρόφων και δεν καλύπτει όλες τις μολυσμένες από τον ιό περιοχές. Επιπλέον συχνά το προφυλακτικό δεν τοποθετείται από την αρχή των ερωτικών παιχνιδιών παρά λίγο πριν γίνει η διείσδυση με αποτέλεσμα ο υγιής σύντροφος να έχει ήδη μολυνθεί.
Ωστόσο η χρήση του προφυλακτικού πρέπει να ενθαρύνεται γιατί προστατεύει σε μεγάλο βαθμό από άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
9. Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την μετάδοση των HPV μολύνσεων;
Οι περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι, οι νεαροί ενήλικες και τα άτομα με πολλαπλούς ερωτικούς συντρόφους είναι πιο επιρρεπή σην λοίμωξη από τον ιό. Φαίνεται ότι η περιτομή περιορίζει τον κίνδυνο μετάδοσης ενώ στις γυναίκες παρατηρείται αύξηση των περιστατικών στην αρχή της σεξουαλικής τους ζωής και μείωση με την πάροδο της ηλικίας.
10. Τι επίπτωση μπορεί να έχει η λοίμωξη από τον ιό;
Όπως είπαμε υπάρχουν επικίνδυνοι τύποι του ιού οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Για αυτό τον λόγο όλες οι γυναίκες ασθενείς με κονδυλώματα πρέπει να κάνουν τεστ Παπανικολάου και κολποσκόπηση για την ανεύρεση τυχόν βλαβών στον τράχηλο.
11. Σε ποιόν πρέπει να απευθυνθώ αν δω μια ύποπτη βλάβη;
Ο πλέον αρμόδιος για τις ύποπτες βλάβες στα εξωτερικά γεννητικά όργανα είναι ο Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος ο οποίος θα κάνει την διάγνωση και θα προχωρήσει στην κατάλληλη θεραπεία.
Αν όμως υπάρχουν βλάβες στον τράχηλο σε γυναίκα ασθενή τότε ο Γυναικολόγος είναι αυτός που θα αξιολογήσει τις εσωτερικές αλλοιώσεις. Επι θετικής εξέτασης κατά Παπανικολάου, διενεργείται κολποσκόπηση και λαμβάνονται βιοψίες.
Σε περίπτωση περιπρωκτικών κονδυλωμάτων χρειάζεται πρωκτοσκόπηση για την διερεύνηση ύπαρξης βλαβών στο κατώτερο μέρος του εντερικού σωλήνα, οπότε και πρέπει ο ασθενής να εξεταστεί από γαστρεντερολόγο.
Τέλος στην σπάνια περίπτωση εντόπισης κονδυλωμάτων βαθιά στην ουρήθρα επιστρατεύεται η ειδικότητα του ουρολόγου.
12. Υπάρχει θεραπεία;
Καμία από τις μεθόδους που υπάρχουν δεν εκριζώνει την λοίμωξη. Αυτό σημαίνει ότι από την στιγμή που κάποιος μολύνεται από τον ιό από τότε και στον εξής θα τον κουβαλάει μαζί του. Φαίνεται όμως ότι η μολυσματκότητα των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε θεραπεία και δεν έχουν εμφανείς βλάβες μειώνεται σημαντικά αλλά δεν μηδενίζεται.
Να σημειώσουμε εδώ πως υπάρχουν αρκετές πιθανότητες αυτόματης υποστροφής, εξαφάνισης δηλαδή των βλαβών χωρίς θεραπεία λόγω καλής λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος του ασθενή.
Οι μέθοδοι αντιμετώπισης των εξωτερικών κονδυλωμάτων χωρίζονται σε αυτές που εφαρμόζονται από τον ίδιο ασθενή και σε αυτές που πραγματοποιούνται από τον γιατρό στο ιατρείο.
Α) Εφαρμοζόμενες από τον ασθενή
- Ποδοφυλλοτοξίνη. Υπάρχει σε κρέμα και σε διάλυμα. Τοποθετείται στην περιοχή με τις βλάβες 2 φορές την ημέρα για 3 ημέρες και ακολουθούν 4 ημέρες διακοπής. Αυτός ο κύκλος μπορεί να επαναληφθεί 4 φορές. Ποσοστό αποτελεσματικότητας: 60-80%. Αν στο τέλος του τέταρτου κύκλου δεν έχουν φύγει τα κονδυλώματα πρέπει να γίνει αλλαγή θραπευτικής μεθόδου. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν αίσθημα καύσου, ερύθημα και διαβρώσεις και είναι παροδικά.
- Ιμικουιμόδη. Υπάρχει σε κρέμα μέσα σε φακελίσκους. Τοποθετείται στην περιοχή με τις βλάβες βράδυ 3 μέρες την εβδομάδα όχι συνεχόμενες και ακολουθεί το πρωί πλύσιμο με σαπούνι και νερό. Η αγωγή συνεχίζεται μέχρι την πλήρη αποδρομή των βλαβών ή μέχρι την συμπλήρωση 16 εβομάδων αγωγής. Η αποτελεσματικότητα και οι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι περίπου ίδια με την ποδοφυλλοτοξίνη.
Β)Εφαρμοζόμενες από τον γιατρό
- Κρυοθεραπεία. Η περιοχή με τα κονδυλώματα ψεκάζεται με υγρό άζωτο για 10-20 sec. Οι συνεδρίες επαναλαμβάνονται κάθε 15-20 ημέρες. Η αποτελεσματικότητα αγγίζει το 90%. Μετά την θεραπεία δημιουργείται ερύθημα και οίδημα στην περιοχή και δημιουργείται νέκρωση της επιδερμίδας και καταστροφή των κονδυλωμάτων. Πραγματοποιείται από Δερματολόγο.
- Τριχλωροοξικό οξύ. Τοποθετείται με βαμβακοφόρο στειλεό πάνω στα κονδυλώματα όταν αυτά είναι μικρά. Μπορεί να γίνει επανάληψη της θεραπείας μετά από 15 ημέρες. Προκαλεί όπως και η κρυοθεραπεία ένα τεχνητό έγκαυμα στην περιοχή που έχει σαν αποτέλεσμα την καταστροφή των βλαβών. Η αποτελεσματικότητα είναι 70-81%. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες όμοιες με την κρυοθεραπεία, θέλει προσοχή και εμπειρία στην χρήση για την αποφυγή δημιουργίας έλκους. Πραγματοποιείται από Δερματολόγο.
- Χειρουργική αφαίρεση. Τις περισσότερες φορές γίνεται υπό τοπική αναισθησία. Όταν εφαρμοστεί σωστά δίνει καλό αισθητικό αποτέλεσμα. Συνήθως εφαρμόζεται σε μεγάλες βλάβες.
- Διαθερμοπηξία και laser. Τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο όπλο στα χέρια του γιατρού είναι το laser του διοξειδίου του άνθρακα. Με το μηχάνημα αυτό μπορεί να γίνει πολύ εστιασμένη και ελεγχόμενη καταστροφή του προσβληθέντος ιστού με αποτέλεσμα την εξαφάνιση των κονδυλωμάτων. Μετά την θεραπεία δημιουργείται πάνω στην περιοχή μια καφέ εσχάρα, υπάρχει ήπιος πόνος και οίδημα που αποδράμουν σταδιακά. Η αποτελεσματικότητα είναι 75-90%. Πραγματοποιείται από Δερματολόγο.
13. Υπάρχει πρόληψη;
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν 2 εμβόλια για την πρόληψη από την λοίνωξη με HPV. To ένα προστατεύει από τους 2 πιο επικίνδυνους τύπους του ιού και το άλλο από τους 16, 18, αλλά και από τους 6, 11 που προκαλούν συνήθως τα κονδυλώματα.
Έχουν ένδειξη σε:
- Κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών πριν γίνει η πρώτη σεξουαλική επαφή.
- Σε νεαρές γυναίκες που δεν έχουν επιβεβαιωμένα μολυνθεί από κάποιον από τους ιούς που βρίσκονται στα εμβόλια.
Για το εμβόλιο που προστατεύει από τα 4 είδη του ιού ισχύει:
- Μπορεί να χορηγηθεί σε γυναίκες με παρούσα λοίμωξη.
- Σε γυναίκες με παλαιά λοίμωξη η οποία έχει υποστρέψει.
- Σε γυναίκες που έχουν υποστεί κωνοειδή έκτομη στον τράχηλο λόγω προσβολής από τους επικίνδυνους τύπους συνήθως 16 και 18.
Στις 3 παραπάνω περιπτώσεις δίνεται προστασία έναντι των ιών που δεν έχουν οι ασθενείς ακόμη μολυνθεί.
Συμπερασματικά τα κονδυλώματα είναι ένα πολύ συχνό φαινόμενο της εποχής μας, και φυσικά δεν χρειάζεται πανικός σε περίπτωση εμφάνισής τους. Η ζωή των ασθενών συνεχίζεται κανονικά,οι γυναίκες μπορούν να τεκνοποιήσουν φυσιολογικά, ενώ υπάρχουν πολλές επιλογές θεραπείας. Πάντα χρειάζεται σωστή ενημέρωση για την πρόληψη και την αντιμετώπισή τους.
Ντόρα Καράγιωργα
Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος